تقسیم بندی مواد معطر گیاهی

در یک مقاله کامل دیگر ، این بار به سراغ بررسی یکی دیگر از مهم ترین مباحث صنعت و علم عطرسازی رفته ایم . برای اینکه خیلی دقیق از این موضوع مهم آگاهی پیدا کنید ، تصمیم گرفته ایم در یک مقاله مختصر و مفید هر آنچه که شما برای دانستن نوع تقسیم بندی مواد معطر گیاهی لازم دارید را بدانید را ، ارائه دهم . توصیه می کنم ، تا انتها این مطلب را دنبال کنید .


معرفی گروه بندی مواد معطر گیاهی

گیاهان نیز مانند مواد معطر حیوانی از سال های بسیار دور توسط انسان ها در تولید عطر به کار گرفته شده
اند. البته استفاده از اسانس گیاهان معطر در عطرسازی بسیار گسترده تر از مواد معطر قابل استحصال از حیوانات است و این موضوع از گذشته تا کنون نیز به نوعی ثابت مانده است . در واقع می توان گفت به دلایل مختلف گیاهان اصلی ترین منبع مواد معطر در عطرسازی هستند. از دلایل آن می توان به متنوع بودن مواد معطر گیاهی، فراوانی و دسترسی آسان و قیمت کمتر نسبت به محصولات حیوانی اشاره کرد.
در حال حاضر بسیاری از گیاهان معطر مانند اسطوخودوس به منظور استخراج اسانس کشت می شوند. کشت این گیاهان علاوه بر کاهش برداشت از طبیعت و جلوگیری از تخریب محیط زیست، کنترل فرایند کشت، داشت و برداشت گیاه را تسهیل می کند. در حال حاضر اسانس حدودا سیصد گیاه مختلف در جهان استخراج شده و مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از این ترکیبات به دلیل دارا بودن خواص دارویی علاوه بر عطرسازی در صنایع داروسازی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین از رایحه ی مطبوع اسانسها در صنایع تولید کننده لوازم آرایشی و بهداشتی و شوینده ها نیز استفاده می گردد.

مواد معطر در گیاهان معمولا به شکل مایعی آبگریز و فرار که آن را اسانس می گویند وجود دارد. اسانس ها توسط غده های مشخصی که در اکثر گیاهان و اندام آنها وجود دارند تولید می شوند .

 این غده ها معمولا دارای اجزایی لوله ای شکل هستند که در صورت تحریک یا لمس از طریق آنها اسانس آزاد می کنند. تولید اسانس در گیاهان با هدف های مختلف صورت می گیرد که دو مورد از مهمترین آنها دفع حشرات و حیوانات مزاحم از طریق ترشح اسانس در محیط اطراف و جذب حشرات موثر در فرایند گرده افشانی می باشد. بنابراین نقش و عملکرد اسانس در حیات
یک گیاه، فرار بودن آن را توجیه می کند. همچنین با توجه به نقش اسانس در گیاه دور از ذهن نیست که اسانس ها خاصیت آنتی باکتریال و ضد قارچی داشته باشند. اسانس ها در گیاهان مختلف وجود دارند.
 همچنین در یک گیاه مشخص اسانس ممکن است در اندام مختلف گیاه وجود داشته باشد. گاهی اوقات ممکن است اسانس های موجود در اندام مختلف گیاه با یکدیگر متفاوت باشند. نکته ی قابل توجه دیگر در خصوص اسانس ها این است که گیاهان مختلف مقادیر متفاوتی اسانس تولید می کنند و بنابراین مقدار گیاه مورد نیاز برای تولید حجم مشخصی از اسانس در گیاهان مختلف متفاوت است. به عنوان مثال برای تولید هر کیلوگرم اسانس گل۔ محمدی در حدود ۴ تن گل تازه مورد نیاز است در حالی که برای تولید اسانس زیره معمولا کمتر از ۵۰ کیلوگرم زیره مورد نیاز می باشد. همانگونه که پیشتر ذکر گردید اسانس ها از اندام مختلف گیاه قابل استحصال هستند.
اندامی از گیاه که معمولا برای استخراج اسانس به کار گرفته میشوند عبارتند از:
برگ ها : معمول ترین برگ های مورد استفاده در تولید اسانس برگ اسطوخودوس و نعناع می باشند.

پوست: یکی از مشهورترین اسانس هایی که از پوست درخت حاصل می گردد ، اسانس دارچین است
 همچنین از ماده ی سافرول که در اسانس کر چک موجود است برای سنتز مولکول های معطر دیگر استفاده می شود
گل: گل مهمترین اندام گیاه برای استخراج اسانس است. از گل های معطر خوشبو می توان به گل محمدی و یاسمن اشاره کرد. اسانس گل محمدی جزء گران قیمت ترین اسانس های معطر می باشد. سالانه در حدود ۱۰ تن اسانس گل محمدی در جهان تولید می شود که بیشترین سهم آن متعلق به بلغارستان، ترکیه و ایران است.


 میوه: به جز مرکبات که اسانس آنها از پوست میوه استخراج می گردد مابقی اسانس های میوه مورد استفاده در عطرسازی معمولا سنتزی هستند.

شکوفه : یکی از مهمترین اسانس هایی که از شکوفه استخراج می گردد اسانس نارنج است.

 صمغ : صمغ از قدیمی ترین محصولات گیاهی می باشد که هم به عنوان دارو و هم در عطرسازی استفاده شده است. از صمغ های معروف می توان صمغ مران را نام برد.

چوب: اسانس هایی که از چوب استخراج می شوند به دلیل اینکه نسبت به سایر اسانس ها فشار بخار پایین تری دارند یکی از اجزاء ضروری عطر محسوب می شوند و
به پایداری عطر کمک می کنند. از مشهورترین چوب هایی که اسانس آنها در عطرسازی به کار می رود می توان اسانس سرو و چوب صندل را نام برد.

دانه: اسانس برخی از دانه ها مانند گشنیز، رازیانه و زیره نیز معطر بوده و در ساخت عطر به کار می روند.

دیگر اندام گیاه برای استخراج اسانس عبارتند از :
 ریشه: خس خس و ساقه ی زیرزمینی: زنبق
اسانس های استخراج شده از یک گیاه مشخص که در مکان های مختلف کشت و برداشت می شود لزوما از لحاظ ترکیبات و ساختار شیمیایی یکسان نیستند. بنابراین خواص فیزیکی و شیمیایی اسانس یک گیاه و در نتیجه کیفیت و قیمت آن ممکن است در موارد مختلف متفاوت باشد. از عواملی که ممکن است منشا تفاوت در کیفیت و کمیت اسانس ها باشند می توان به موارد زیر
اشاره کرد:
زمین و شرایط خاک : مقدار مواد مغذی موجود در خاک محل کشت و سایر خواص
شیمیایی و فیزیکی خاک مستقیما بر مقدار و ترکیب اسانس گیاه تاثیر دارند.
زمان کشت : مانند اکثر محصولات کشاورزی در مورد گیاهان معطر نیز زمان کشت بر روی بازده و خواص گیاه تاثیر می گذارد.


امیدوارم از خواندن این مطلب لذت برده باشید و نکات مطرح شده در آن توانسته باشد ، جواب برخی از سوالات شما در مورد شیوه های تقسیم بندی گیاهان معطر را پاسخ دهد .